Tình huống 1
Ngày 10/04/2014, Ông Nguyễn Văn A và vợ là bà Nguyễn Thị B có đến tổ chức hành nghề công chứng X tại Tp.M để yêu cầu công chứng di chúc chung của vợ chồng đối với căn nhà và quyền sử dụng đất tại Phường N, Quận K, Tp.M, để lại tài sản thừa kế cho hai người con là Nguyễn Văn C và Nguyễn Thị D (D hiện đang sống ở Pháp)
Ngày 03/05/2014, ông Nguyễn Văn A chết. Ngày 15/5/2014, bà D có đến tổ chức hành nghề công chứng X tại Tp.M để yêu cầu công chứng Văn bản khước từ di sản thừa kế theo di chúc do Ông Nguyễn Văn A và vợ là bà Nguyễn Thị B lập. Công chứng viên đã từ chối chứng nhận với lý do di chúc do ông A và bà B lập vẫn chưa có hiệu lực, vì vậy chưa phát sinh quyền thừa kế của bà D.
Câu hỏi: Theo anh (chi), Công chứng viên của tổ chức hành nghề công chứng X tại Tp.M từ chối đúng hay sai? Tại sao?
Tình huống 2
Ông Trần Văn Kiểu (sinh 1937) và bà Triệu Thị Chính (sinh năm 1940) sống chung với nhau từ năm 1988 đến nay chưa đăng ký kết hôn. Ông bà có 5 người con là Trần Văn Hiếu (sinh 1963), Trần Thị Thuận (sinh 1965), Trần Thanh Phúc (sinh 1969), Trần Thanh Lộc (sinh 1999) và Trần Thị Dung (sinh 1973 đã chết năm 2002, có chồng Huỳnh Văn Hòa và con Huỳnh Văn Thanh sinh 2001). Năm 1995, ông Kiểu có đứng tên mua căn nhà tọa lạc tại số 123/45 Trần Xuân Soạn, Quận 7 (có giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở hợp lệ).
Năm 2009, ông Kiểu có yêu cầu tổ chức hành nghề công chứng chứng nhận di chúc của ông với nội dung: dùng ½ căn nhà vào việc thờ cúng và giao cho con trai lớn là Trần Văn Hiếu quản lý; ½ căn còn lại được để lại thừa kế cho em ruột của ông Kiểu là Trần Văn Chiến (sinh 1955) và các con là Trần Văn Hiếu (sinh 1963), Trần Thị Thuận (sinh 1965), Trần Thanh Phúc (sinh 1969), mỗi người một phần bằng nhau. Tuy nhiên bà Chính và các con khác không đồng ý.
Câu hỏi: Trong trường hợp này, ông Kiểu có được lập di chúc hay không và các tổ chức hành nghề công chứng được phép công chứng hay không?
Tình huống bổ sung:
Di chúc của ông Kiểu đã được VPCC X chứng nhận theo quy định pháp luật. Ngày 30/8/2013, ông Kiểu chết (có chứng tử kèm theo). Tại thời điểm đó, ông Kiểu còn đứng tên trên sổ tiết kiệm trị giá 1.000.000.000 đồng. Sau đó, những người thừa kế cuả ông Kiểu tiến hành khai nhận di sản nêu trên của ông Kiểu tại VPCC X
Câu hỏi
- Xác định người tham gia yêu cầu công chứng
- Giả sử giá trị căn nhà là 4 tỷ, thì xác định phần giá trị của mỗi người được nhận đối với khối di sản của ông Kiểu.
1/ Xác định đối tượng khai nhận DS:
Tình huống bổ sung:
Trong văn bản thỏa thuận phân chia di sản, những người thừa kế tham gia thỏa thuận phân chia lại di sản của ông Kiểu thành 7 phần đều nhau để chia cho bà Triệu Thị Chính, Trần Văn Hiếu, Trần Thị Thuận, Trần Thanh Phúc, Trần Thanh Lộc, Trần Thị Dung (do chồng và con đại diện) và ông Trần Văn Chiến.
Câu hỏi
- CCV có thể chứng nhận thỏa thuận phân chia với nội dung trên hay không?
- Nếu trước khi yêu cầu phân chia di sản như trên, thì ông Trần Văn Chiến đã lập văn bản từ chối nhận di sản hợp lệ, thì yêu cầu thỏa thuận trong văn bản phân chia di sản như trên có hợp lệ không?
Tình huống 3
Căn nhà số 65/23 Trần Đình Xu, phường Cầu Kho, Quận 1 thuộc sở hữu của ông Nguyễn Bá Thọ (chết 1956)và bà Lê Thị Hương (chết 1959), chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất, nhưng có Bản án dân sự phúc thẩm số 31/2011/DS-PT v/v giải quyết tranh chấp về đòi nhà cho thuê và theo đó, Tòa án cũng xác định người thuê phải trả lại nhà cho ông Tùng là người đại diện cho chủ sở hữu là ông Thọ và bà Hương.
Ông Thọ và Bà Hương có Ông Thọ và bà Hương có tất cả 10 người con:
- Nguyễn Bá Tùng,
- Nguyễn Văn Nhung, (chết 1985) có vợ là bà Xinh, tự khai chết đã lâu, không con
- Nguyễn Thị Hoa,
- Nguyễn Bá Thạch,
- Nguyễn Văn Bộ chết 1981, có vợ là bà Mạnh chết 2002, không con.
- Nguyễn Thị Lợi,
- Nguyễn Thị Lễ,
- Nguyễn Thị Lục, (mất năm 1945) đã lấy chồng, có 3 con và tất cả đã di cư sang Pháp từ trước 1975, đến nay mất tích không liên lạc được.
- Nguyễn Thị Truyền,
- Nguyễn Bá Nhứt, chết 2000, vợ chết 1999, có 3 con.
Ngày 10/02/2012, 9 thừa kế nêu trên ở Việt Nam đã nhất trí việc ủy quyền cho ông Nguyễn Bá Tùng đứng tên đại diện thừa kế để làm thủ tục cấp giấy chứng nhận và sau đó định đoạt toàn bộ nhà đất. Hợp đồng ủy quyền được VPCC X chứng nhận, nội dung có ghi “được bán, chuyển nhượng sau khi được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất”.
Và sau đó, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất được Ủy ban nhân dân Quận 1 cấp ngày 23/4/2013 cho ông Nguyễn Bá Tùng là đại diện những người thừa kế quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất của ông Nguyễn Bá Thọ và bà Lê Thị Hương).
Ngày 07/6/2013, ông Nguyễn Bá Tùng nhân danh cá nhân đồng thời đại diện cho những đồng thừa kế theo hợp đồng ủy quyền có công chứng ngày 10/12/2012 đã bán căn nhà 65/23 Trần Đình Xu cho ông Nguyễn Quốc Nguyên và bà Trần Ngọc Dung theo hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất.
Câu hỏi: Nhận xét về việc chứng nhận hợp đồng mua bán nhà trên.
Tình huống bổ sung:
Ngày 11/11/2013, những người thừa kế làm thủ tục khai nhận di sản để bổ sung lại văn bản khai nhận di sản thừa kế khi đăng ký sở hữu. Do không thể liên lạc được với thừa kế của bà Lục, nên các thừa kế cam kết nếu có người thừa kế của bà Lục xuất hiện và yêu cầu chia tài sản thì họ sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật và đề nghị chứng nhận văn bản khai nhận di sản. VPCC X đã chấp thuận đề nghị này và chứng nhận văn bản này ghi rõ : “nếu những người thừa kế của bà Lục xuất hiện và có yêu cầu chia tài sản thì họ sẽ chịu trách nhiệm hoàn toàn trước pháp luật đồng thời cam kết dùng tài sản riêng của mình để bồi thường cho họ”.
Câu hỏi: Nhận xét về việc chứng nhận văn bản khai nhận di sản nêu trên.
Tình huống 4
Căn nhà 491/18A Huỳnh Văn Bánh, Phường 14, quận Phú Nhuận do ông Nguyễn Hữu Lượng (Nguyễn Lạc Cù) và bà Đoàn Thị Nguyệt làm chủ sở hữu theo giấy phép mua bán chuyển dịch nhà cửa số 500/GP-UB ngày 20/8/1984 của Ủy ban nhân dân quận Phú Nhuận, trước bạ ngày 26/9/1984. Ông bà có 3 người con.
Bà Đoàn Thị Nguyệt chết năm 1986, đến năm 1995 ông Nguyễn Hữu Lượng lập di chúc để lại phần sở hữu và phần di sản được hưởng do bà Đoàn Thị Nguyệt chết để lại trong căn nhà trên cho ông Nguyễn Lạc Thái (con) đã được Phòng Công chứng nhà nước chứng nhận ngày 10/7/1995.
Năm 1999 bà Nguyễn Thị Tho và bà Nguyễn Thị Thơm (là con ông Lượng và bà Nguyệt) có Đơn xin khước từ phần di sản được hưởng do cha mẹ chết để lại.
Năm 1997 sau khi ông Lượng chết, ông Thái đã khai di sản theo 02 Tờ khai lệ phí trước bạ di sản lập ngày 10/7/1999 khai theo di chúc đối với phần di sản của ông Lượng trong đó ghi nhận ông Nguyễn Lạc Thái là người duy nhất được thừa hưởng căn nhà trên và khai theo pháp luật đối với phần di sản của bà Nguyệt chết để lại. Nay ông Thái đề nghị VPCC X chứng nhận việc lập di chúc của mình đối với nhà đất
Câu hỏi: Bình luận về tình huống trên.
